Kırım Tatar sürgünü, 2. Dünya Savaşının sonuna gelindiğinde 18 Mayıs 1944 yılında 423 Bin Tatar Türkünün 1 gün içinde evlerinden zorla çıkartılması ile gerçekleşti…
Kırım Tatar Türkleri, uzun yıllar dönemin Komünist Sovyetler Birliği rejim lideri Stalin ile Nazi Almanya’sı arasında kalmış bir millet. Almanlar, 2. Dünya Savaşı sonuna kadar Kırım’da hakimiyet kurmuşlar; ancak savaş sonunda Sovyetlerin bölgeyi tekrar ele geçirmesi, Kırım Tatar sürgünü’nün de habercisi olmuş… Kırım Tatarları’nın Sovyet hükümeti kararıyla 18 Mayıs 1944 tarihinden başlayarak Orta Asya ve diğer bölgelere sürgün edilişlerinin hikayesine gelin birlikte bakalım…
EUROVİSİON 2016 ŞARKI YARIŞMASINDA İLK DEFA TÜRKÇE AĞIT YER ALIYOR!
Eurovision 2016 şarkı yarışması’nın bu yıl 61.si İsveç’in Stockholm şehrinde düzenlenecek. Bildiğiniz gibi Türkiye Eurovision 2016’ya bu yıl da katılmıyor; ancak yarışmada öyle bir şarkı var ki, eminim bir anda hepinizin favorisi haline gelecektir…Tabi ki bu sene Eurovision 2016 şarkı yarışmasına Türkiye’nin katılmayacak olması, hiç Türkçe şarkının olmayacağı anlamına da gelmiyor…
Kırım Tatar Sürgünü
Kırım Tatar sürgünü, tarihteki diğer sürgün/soykırım hikayeleriyle birçok ortak özellik taşıyor esasında… 2. Dünya Savaşı öncesinde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)’nin hakimiyetinde olan Ukrayna’daki Kırım yarımadası, Alman ordusu tarafından ele geçirilmişti. Uzun yıllardır Stalin yönetimindeki baskı dolu Komünist rejimden kurtulmak isteyen Kırım Tatarları, Alman işgalinin aslında Rus rejiminin yıkılmaya başladığına işaret ettiğini düşünerek sevinmedi de değil.
Ancak 1944 tarihinde Rusların bölgeyi tekrar ele geçirmesiyle beraber büyük bir ırkçı katliama uğramışlardır. Birazdan Kırım Tatar sürgünü hakkındaki belgeselde de tanık olacağınız gibi, Sovyet askerlerince belirlenen Türk evlerine teker teker baskın düzenlemiş ve herkesin yalnızca taşınabilir eşyalarını yanlarına alarak meydana çıkmaları emrini verilmişti. 423 Bin Kırım Tatar Türkü, trenlere doldurularak Sibirya, Kazakistan, Özbekistan gibi Orta Asya bölgelerine sürgün edildi… Bazı yaşlılar ve Kırım’ı terk etmek istemeyenler, aynı meydanda kurşuna dizildi.
Kadınlar, kundaktaki bebekler, yaşlılar, hastalar, savaşamayacak durumda erkeklerden oluşan 423 bin Kırım Tatarı, gece yarısı hayvan vagonlarına istif edilerek, “Sovyetler Birliğine İhanet” suçlaması ile vatanlarından sürüldü. Halbuki binlerce Kırım Tatarı Hitler Almanyasına karşı Sovyet ordularında savaş veriyordu…
Haftalarca sürecek yolculukla Sibirya’ya gönderilmek üzere tenlere istiflenen 423 bin Kırım Tatarından bir kısmı açlıktan hayatını kaybetti. Kırım Tatar sürgünü operasyonunu çok kısa bir sürede tamamlamayı büyük bir başarı olarak gören Sovyet ordusu, Arabat isimli Kırım Tatar köyünü gözden kaçırdığını fark etti. Unutulan köy halkının çoktan yola çıkmış olan trenlere ilave edilmesinin imkansız olması nedeniyle, tüm köy apar topar bir şekilde gemilere yüklendi. Bu gemi ise bilinçli bir şekilde denizin ortasında batırılarak, Arabat köyü Tatar Türkleri acımasızca öldürüldü…
Yaklaşık 1 yıldır yaz(ma)mak için kendi kendimi oyaladığım bir konudur Auschwitz Birkenau nazi toplama kampı. Polonya‘ya gelir gelmez ziyaret etmek için fırsat kolladığım Krakow’a sonunda gitmiştim ve kampı her ziyaret edenin neden çok derin duygularla ayrıldığını anlamış oldum… Unesco Dünya Miras Listesi‘nde bulunan Auschwitz Birkenau nazi toplama kampı’nı çok…
Kırım Tatarları’nın büyük bir bölümü Özbekistan’a sürgün edildi; ancak burada eski hayatlarından hiçbir şey olmadan, sıfırdan başlamak da oldukça zordu onlar için. Sürgün edildikleri yerlerde uzun yıllar ahırlarda, toprak çadırlarda yaşamaya mecbur bırakıldılar. Yeni ülkelerine uyum sağlamaları da uzun yıllar aldı…
Kırım yarımadasına ise Ukrayna, Polonya ve Moskova’dan getirilen yüz binlerce Slav kökenli aile yerleştirilmiştir. Dolayısıyla Kırım Türklerinden kalan mallar, bölgeye yeni yerleştirilen Slavlar tarafından yağmalanmıştır. Mezarlar yıkılmış, mezar taşları inşaatlarda kullanılmak üzere ayrılmış ve tüm mezarlıklar traktörler tarafından sürülmüş.
Polonya‘ya geldiğim günden beri, hakkında en çok yazmak istediğim konulardan bir tanesi de Polonya tatarları idi. Hatta Polonya‘ya gelmeden önce, Polonya‘da tatar yaşadığını bile bilmiyordum. Tabi ki tatarlar hakkında detaylı bir araştırma yaptım ve sizlere de Polonya‘nın tek Müslüman azınlığı olan tatarları biraz da olsa tanıtmak istiyorum… Yakın zamanda, Polonya hakkında bilmediğiniz…
Geçen zaman içinde çok kez Kırım’a dönme umudu ve çabası ise hiç bitmemiş. Kırım Tatar sürgünü mağdurlarının sesleri SSCB yönetimi tarafından bastırılmış olsa da, halk Kırım yarımadasına dönmenin yollarını her zaman aramış. 1980’li yıllara yaklaşıldığında ise, Gorbaçov’un yönetime geçmesiyle Rusya’da daha yumuşak bir siyaset izlenmeye başlamış. Bunu fırsat bilen Kırım Tatar Türkleri, haklarını savunmak için olağanüstü çalışmalar yapmışlar ve sonunda kısmen de olsa Kırım’a dönme umudunu yakalamışlardır.
1987 yılında Kırım Tatarları, vatana dönüşlerinin engellenmesine karşı Kızılmeydan’da yaptıkları gösterilerle dünya gündemine oturdu. 1989’dan itibaren bürokratik engellere, polis baskısına ve ağır maddi koşullara rağmen sürgün yerlerinden Kırım’a topluca dönüşler başlattılar. Bu süreç sonunda 250 binin üzerinde Kırım Tatarı vatanına dönebildi…
SSCB dağıldıktan sonra, Ukrayna’ya bağlı bir özerk cumhuriyet olan Kırım’da, bugün yaklaşık 2,5 milyon kişi yaşamaktadır. Nüfusun %67′sini Ruslar, %22′sini Ukraynalılar ve %10′unu Kırım Tatar Türkleri oluşturmaktadır.
18 Mayıs 1944 yılında Bin yıldır yaşadıkları topraklarından bir günde sürgün edilen Kırım Tatarları’nın hikayelerini bir de “Geri Dönüş” isimli belgesel ile dinlemek isteyebilirsiniz…
Kırım Tatar Sürgünü Şarkısı Eurovision’da…
Yaslıgıma toyalmadım
Men bu yerde yasalmadım
Yaslıgıma toyalmadımVatanıma toyalmadım…
Eurovision 2016 şarkı yarışmasında Kırım Tatar sürgünü sırasında kendi ailesinden kayıplar veren Jamala, Ukraynayı temsil ettiği yarışmada 1. oldu! 1944 isimli şarkıda Jamala, anneannesinin anlattığı Kırım Tatarları’nın sürgün hikayelerinden ilham almış. 1944 şarkısının sözlerinin bir kısmı İngilizce; ancak genel olarak şu dizelerden oluşuyor: “Yabancılar evlerinize girdiler / Hepinizi öldürdüler / Sonra da biz suçsuzuz dediler / Aklınız nerede? / İnsanlık ağlıyor / Kendinizi Tanrı zannediyorsunuz ama / Unutmayın herkes bir gün ölür” şeklinde.
Kırım Tatar Sürgünü Hakkında Film
-
Hayratma filmi
Kırım Tatarlar sürgünü’nü anlatan ilk film olan 2013 tarihli Ukrayna yapımı Haytarma, Kırım’ın tüm şehirlerinin yanı sıra Kiev, Moskova, New York, Kazan ve Berlin’de gösterildi. Ayrıca Hayratma filmi, 50. Altın Portakal Film Festivali‘nde gösterdi. Dönüş anlamına gelen Haytarma filminde Ahmet Han Sultan’ın hayatı ve Kırım Tatar halkının 18 Mayıs 1944’de Stalin tarafından sürgün edilmesi konu alınıyor. Yönetmenliğini ve başrol oyunculuğunu Ahtem Seytablayev’in üstlendiği filmde, Rus ve Ukraynalı oyuncularla birlikte Kırım sürgününü yaşamış birçok kişi de rol aldı. Film, 86. Akademi Ödülleri Yabancı Dilde En İyi Film dalında adaylık için Ukrayna’nın son üç filmi arasına girmiş ve olumlu eleştiriler almıştır. Filmi aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz.
-
Kırımlı filmi
Cengiz Dağcı’nın Korkunç Yıllar adlı romanından sinemaya uyarlanan Kırımlı filmi, 2. Dünya Savaşı sırasında Alman esir kamplarında rehin alınan Tatarlı esirlerin yaşadıkları insanlık dramını ve çektikleri acıları konu alıyor. Kısaca filmden bahsetmek gerekirse; Kırım’da yaşayan Sadık Turan savaş başlayınca diğer Kırım Türkleri gibi askere alınır ve cepheye gider. Savaş esnasında Almanlara esir düşer ve Almanca biliyor olması nedeniyle bulunduğu esir kampında irtibat görevlisi olarak çalışmaya başlar. Kısa süre sonra Almanların, Kırım’ı Ruslardan kurtarıp özgürleştirme vaadiyle Türklerden oluşan birlik kurma planına dahil olarak Alman ordusunda görev almaya başlar. Ancak bunun bir oyun olduğunu fark eden Sadık artık gerçek Kırım kurtuluşu için harekete geçecek ve bu esnada hayatının aşkı Maria ile de tanışacaktır. Filmi aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz.
https://www.youtube.com/watch?v=hPzSl_kdOAo
Türkiye Polonya ilişkileri, tam 600 yıl öncesine dayanıyor ve bu vesileyle Polonya Cumhurbaşkanı Bronislaw Komorowski, Türkiye’ye ziyaret gerçekleştirdi. Polonya Cumhuriyetinin varlığının kabul edilmesi konusunda her zaman ilk sırada Türkiye’yi gören Polonyalılar, sanırım bu nedenle Türkiye’ye karşı ayrı bir sevgi besliyorlar… Polonya tarihine biraz bakarsak… T.C. Varşova Büyükelçiliği..
Kırım Tatar sürgünü, tarihteki en acı veren olaylardan sadece bir tanesi. Trenlerle sürülen Kırım Türklerinin acılarını hissettiğimi söylemeliyim… Önümüzdeki günlerde Polonya halkının Ukrayna ile ne gibi ortak değerlere sahip olduğuyla ilgili bir yazı da sizleri bekliyor olacaktır.
Umarım KIRIM TATAR SÜRGÜNÜ VE SOYKIRIMI | 18 MAYIS 1944 başlıklı yazımı yararlı bulmuşsunuzdur. Bu yazıdan arkadaşlarınızı da haberdar etmek için aşağıdaki sosyal paylaşım düğmelerini kullanabilirsiniz. Polonya hakkında yayımlanan içeriklerden öncelikli olarak haberdar olmak için ABONE OL bölümüne e-posta adresinizi girmeniz yeterli.
